ردپای «لبنیات» در افزایش بار بیماری استخوان شکن!

به گزارش خبرنگار مهر، تغذیه سالم همراه با مواد مغذی، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و… می‌تواند از بروز و ابتلاء به خیلی از بیماری‌ها در دوران کودکی تا سالمندی؛ به ما کمک کند. این در حالی است که استفاده از محصولات لبنی در سلامت جسم و روان انسان، از اهمیت بالایی برخوردارند.
پوکی استخوان، بیماری شایعی است که خطر شکستگی خودبه‌خودی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد.
این بیماری در اثر کم تحرکی و رژیم غذایی نامناسب بروز می‌کند و باعث می‌شود استخوان‌های ما شکننده شوند.
فرشته فزونی، رئیس گروه بهبود تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رژیم غذایی نامناسب و کم تحرکی را از دلایل مهم افزایش شیوع پوکی استخوان عنوان کرد و گفت: کلسیم یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مواد سازنده اسکلت بدن است و برای حفظ عملکرد اعصاب و عضلات ضروری است.
وی افزود: با افزایش سن، توانایی جذب کلسیم از طریق روده‌ها کاهش می‌یابد، بنابراین باید با مصرف بیشتر مواد غذایی حاوی کلسیم، کمبود کلسیم مورد نیاز بدن جبران شود. با توجه به تسریع از دست دادن توده استخوانی پس از یائسگی، زنان از این نظر در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
اهمیت دریافت ویتامین D
دریافت میزان کافی کلسیم و ویتامین D همراه با فعالیت بدنی باعث افزایش ذخیره استخوانی کلسیم می‌شود. ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از روده کمک می‌کند و کمبود طولانی مدت آن منجر به کاهش جذب کلسیم می‌شود و خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
لبنیات یکی از منابع خوب کلسیم است و فرآورده‌های لبنی مانند شیر، پنیر، ماست و… از منابع غنی کلسیم هستند. به طوری که، تمامی عوامل کمک کننده به جذب کلسیم به مقدار مناسب و با بهترین فرمولاسیون در شیر وجود دارد.
کودکان یک تا پنج ساله باید حتماً روزانه دو واحد شیر و لبنیات مصرف کنند. یک واحد از گروه شیر و لبنیات معادل یک لیوان شیر یا ماست یا ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر یا دو لیوان دوغ کم نمک است.
میزان کلسیم مورد نیاز روزانه در بزرگسالان ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم است و گروه سنی ۵ تا ۱۸ سال روزانه سه واحد، افراد ۱۸ تا ۵۹ سال؛ روزانه دو تا سه واحد، افراد بالای ۶۰ سال روزانه حداقل سه واحد، زنان باردار و شیرده روزانه به سه تا چهار واحد شیر و لبنیات نیاز دارند.
عارضه‌های وحشتناک پوکی استخوان
پوکی استخوان یک بیماری خاموش و بدون علامت است و معمولاً افراد زمانی متوجه بیماری خود می‌شوند که دچار شکستگی می‌شوند. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان اغلب در نواحی حیاتی بدن مانند ستون مهره‌ها، لگن و استخوان ران رخ می‌دهد که نقش اصلی در تعادل و استحکام بدن دارند.
بعضی از این شکستگی‌ها ممکن است حتی بدون ضربه مشخصی ایجاد شوند؛ مثلاً با یک عطسه یا سرفه ساده. بسیاری از بیماران سال‌ها با دردهای مزمن یا کمردرد مبهم زندگی می‌کنند، بدون آن‌که بدانند دچار شکستگی مهره شده‌اند. در مراحل پیشرفته‌تر، کوتاه شدن قد، خمیدگی قامت و محدودیت حرکت بروز می‌کند که کیفیت زندگی را به‌شدت کاهش می‌دهد.
شکستگی لگن یکی از جدی‌ترین پیامدهای پوکی استخوان است و آغاز فرآیند ناتوانی یا زمین‌گیری در سالمندان محسوب می‌شود. حدود ۲۰ درصد از مبتلایان، در سال اول پس از شکستگی فوت می‌کنند و نیمی از بازماندگان دیگر هرگز به زندگی عادی برنمی‌گردند. این افراد معمولاً نیازمند مراقبت دائمی خانواده یا خدمات حمایتی هستند و بار اقتصادی و اجتماعی زیادی به نظام سلامت تحمیل می‌کنند.
فاجعه‌ای به نام گرانی محصولات لبنی
با نگاهی به قیمت محصولات لبنی که متأسفانه به صورت روزانه در حال افزایش است، متوجه می‌شویم که چرا سرانه مصرف لبنیات در کشورمان، ۱۸۰ کیلوگرم از سرانه جهانی کمتر است. زیرا، دخل و خرج اغلب خانواده‌ها با قیمت‌های سرسام آور محصولات لبنی به ویژه شیر و ماست؛ همخوانی ندارد.
فرض کنید خانواده‌ای ۴ نفره بخواهند روزانه هر کدام یک لیوان شیر بخورند، باید هر روز یک قوطی شیر بخرند که حداقل قیمت آن ۵۰ هزار تومان است. یعنی ماهانه ۱.۵ میلیون تومان پول شیر باید بدهند.
اگر همین خانواده ۴ نفره بخواهد در یک وعده غذایی یعنی ناهار یا شام، ماست استفاده کند؛ باید هر هفته ۳ کیلو ماست تهیه کند. اگر حداقل قیمت یک سطل ماست یک کیلوگرمی را ۱۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم، باید هر ماه ۱.۲ میلیون تومان بابت ماست هزینه کنند.
این در شرایطی است که محصولات لبنی شامل پنیر، دوغ و… می‌شود که اگر هزینه مصرف این محصولات را نیز به سبد خانوار اضافه کنیم؛ حداقل باید ماهانه بین ۴ تا ۵ میلیون تومان فقط برای محصولات لبنی هزینه کنند که ۸۰ درصد خانواده‌ها با توجه به تعیین «خط فقر»، این امکان را ندارند.
آنچه مسلم است، محصولات لبنی به تنهایی نمی‌توانند سلامت ما را تضمین کنند و بدن ما به سایر مواد مغذی نیاز دارد؛ اما این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که لبنیات نقش ویژه ای در پیشگیری از بروز پوکی استخوان در بزرگسالی و سالمندی دارند و اگر نخواهی اقدام عاجلی برای افزایش سرانه مصرف لبنیات در کشور انجام دهیم، در سال‌های نه چندان دور باید چندین برابر هزینه گرانی لبنیات را صرف درمان عارضه‌های وحشتناک بیماری «استخوان شکن» کنیم.