زخم پای دیابتی عارضه‌ای خاموش اما خطرناک

محمدرضا صالحی دانشیار گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با پیشگیری از ابتلاء به زخم پای دیابتی و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از قطع عضو در زخم پای دیابتی توضیحاتی داد و گفت: زخم پای دیابتی یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض بیماری دیابت است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید و حتی قطع عضو شود و کنترل دقیق قند خون، انتخاب کفش مناسب و مراقبت روزانه از پاها نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از این عارضه دارد.
اختلالات ایمنی و عروقی، زمینه‌ساز زخم پای دیابتی
صالحی اذعان کرد: بیماران مبتلا به دیابت به طور معمول پس از گذشت چند سال از ابتلاء، دچار اختلالات ایمنی می‌شوند. این اختلالات موجب کاهش عملکرد سیستم دفاعی بدن می‌گردد و در نتیجه، احتمال بروز عفونت‌های پوستی و زخم‌های عمیق در پا افزایش می‌یابد؛ این عفونت‌ها در بیماران دیابتی معمولاً شدیدتر از افراد عادی است و درمان آن‌ها دشوارتر انجام می‌شود.
وی افزود: اختلالات عروقی از دیگر مشکلات شایع در بیماران دیابتی است که با کاهش خون‌رسانی به پا، بیماران از احساس خشکی، سنگینی یا ناتوانی در راه رفتن شکایت دارند و این کاهش جریان خون می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زخم‌های دیر ترمیم، در پا شود.
نوروپاتی دیابتی و تغییر شکل پا
این دانشیار گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: یکی از عوارض جدی دیابت، نوروپاتی دیابتی است که به تدریج موجب از بین رفتن حس در پاها می‌شود. در این حالت، بیمار دیگر درد یا فشار را احساس نمی‌کند و ممکن است در اثر تماس طولانی با کفش نامناسب یا فشارهای مکرر، دچار تغییر شکل پا شود.
وی متذکر شد: این تغییرات، همراه با کم‌خونی موضعی و عفونت، در نهایت می‌تواند به زخم‌های عمیق و پیش‌رونده در پا منجر شود و در موارد شدید، حتی خطر قطع انگشت یا قطع پا را به همراه داشته باشد.
اصول پیشگیری از زخم پای دیابتی
صالحی تصریح کرد: برای پیشگیری از ابتلاء به زخم پای دیابتی چند اصل کلیدی دارد اعم از کنترل منظم قند خون: بیماران باید به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کنند، رژیم غذایی مناسب داشته باشند و سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارند، پرهیز از چاقی، سیگار و قلیان از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند خطر بروز زخم را کاهش دهد، بیماران دیابتی باید از کفش‌های راحت با پنجه پهن استفاده کنند، کفش نباید زمخت یا تنگ باشد و کفش‌های مخصوص دیابتی گزینه‌ای ایمن و مناسب هستند، در صورت استفاده از کفش نو، توصیه می‌شود ابتدا فقط ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با آن راه بروند و سپس پا را بررسی کنند و در آخر اگر تغییر رنگ، قرمزی یا تاول در پا مشاهده شد، باید بلافاصله از پوشیدن آن کفش خودداری شود.
وی ادامه داد: همچنین بیماران باید روزی یک بار پاهای خود را با آب ولرم و شامپوی بچه شست‌وشو داده و به‌خوبی خشک کنند، به‌ویژه بین انگشتان پا، مشاهده هرگونه قرمزی، زخم سطحی، ترشح یا تغییر رنگ پوست باید جدی گرفته و با پزشک مشورت شود، استفاده از مرطوب‌کننده یا پماد نرم‌کننده پس از شست‌وشو، از ترک‌خوردگی و خشکی پوست پیشگیری می‌کند، در صورت بروز گزگز، درد شدید یا بی‌حسی، بیمار باید توسط متخصص جراحی عروق معاینه شود تا از وجود تنگی یا گرفتگی عروق اطمینان حاصل گردد و استراحت در صورت زخم فعال: اگر ناحیه‌ای از پا دچار قرمزی یا ترشح شده و در حال گسترش است، بیمار نباید راه برود و باید فوراً به مرکز درمانی مراجعه کند.
کنترل قند خون؛ نخستین گام برای جلوگیری از عفونت‌های دیابتی
صالحی خاطر نشان کرد: کنترل دقیق قند خون مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از عوارض دیابت است. بی‌توجهی به این مسئله، بیماران را در معرض عفونت‌های پوستی، ریوی و ادراری قرار می‌دهد و آغاز مراقبت از همین امروز، می‌تواند نخستین و حیاتی‌ترین گام برای حفظ سلامت و جلوگیری از زخم پای دیابتی باشد.