نان به تنهایی نمی تواند تمام ریزمغذی‌های بدن را تامین کند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وبدا، در فرآیند غنی‌سازی نان معمولاً موادی مانند آهن، اسید فولیک، ویتامین‌های گروه B و گاهی روی به آرد افزوده می‌شود. این کار به پیشگیری از کم‌خونی، کاهش نقص‌های مادرزادی، تقویت سیستم عصبی و افزایش توان جسمی و ذهنی افراد کمک می‌کند. از آنجا که نان به صورت روزانه و گسترده مصرف می‌شود، غنی‌سازی آن روشی کم‌هزینه و مؤثر برای رساندن مواد مغذی به اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه کودکان و زنان باردار، محسوب می‌شود.
در ایران برنامه غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک با هدف ارتقا سطح سلامت جامعه ارتقای سطح سلامت جامعه و بهبود کم خونی ناشی از کمبود آهن، از طریق تأمین ریزمغذی‌های ضروری (آهن و اسیدفولیک) انجام می‌شود. انتظار می‌رود با انجام این طرح %۳۰ نیاز روزانه افراد جامعه به آهن و اسیدفولیک نسبت به مقادیر توصیه شده تأمین شود.
غنی سازی آرد گندم با آهن و اسید فولیک مشمول کلیه آردهای نانوایی مرسوم در جامعه به جز ارد کامل می‌باشد (نان‌های چهار گانه تافتون، لواش، بربری و سنگک). طرح غنی سازی مشمول آردهای گندم صادراتی و یا ورود موقت نمی‌باشد.
از آنجا که کمبود آهن یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشت عمومی در ایران بود، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۲۰۰۱ مطالعات فنی و آزمایشی را در این زمینه آغاز کرد. بر اساس نتایج به دست آمده و این اجماع که نان، غذای اصلی ملی، وسیله‌ای ایده‌آل برای غنی‌سازی آهن است، یک مطالعه آزمایشی ۶ ساله با آرد گندم غنی‌شده با ۳۰ میلی‌گرم آهن و ۵/۱ میلی‌گرم اسید فولیک در هر کیلوگرم، در استان بوشهر در جنوب ایران انجام شد. این مطالعه موفقیت‌آمیز بود؛ بنابراین، این پروژه در سال ۲۰۰۷ به عنوان یک برنامه ملی در کل کشور گسترش یافت.
نخستین ارزشیابی برنامه در سال ۱۳۸۲ در استان بوشهر به صورت یک کارآزمایی میدانی برای ارزشیابی اثر بخشی انجام شد. جمعیت هدف زنان در سنین ۱۵-۴۹ سال و مردان در سنین ۴۰-۶۰ سال بودند. یافته‌ها نشان داد که برنامه غنی سازی آهن در ایران فقط بر شاخص فرتین (فقر آهن) زنان اثرات مثبت داشت و اثرات منفی بر مردان به صورت افزایش سطح فرتین و هموگلوبین نداشته است.
همچنین یافته‌های دومین ارزشیابی نشان داد که سطح فرتین زنان و مردان در استان بوشهر در انتهای مطالعه نسبت به ابتدای آن افزایش یافت. تفاوت معنا داری در نمونه‌های پس آزمون در سال ۱۳۸۶ بالاتر از نمونه‌های پیش آزمون در سال ۱۳۸۰ در هر دو جنس مرد و زن بود. علاوه بر این دو پیمایش مقطعی قبل (۱۳۸۵) و بعد از غنی سازی آرد (۱۳۸۷) انجام شد.
داده‌ها از ایمنی غنی‌سازی آرد با ۳۰ میلی‌گرم آهن بر کیلوگرم به صورت سولفات فرو به عنوان یک رویکرد مبتنی بر جامعه برای کنترل کمبود آهن در مردان سالم غیرکم‌خون پشتیبانی نکر د. نتایج دو بررسی ملی پورای ۱ و ۲ در خصوص بررسی وضعیت ریز مغذی‌های آهن، روی، ویتامین A و ویتامین D در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۱ حاکی از آن است که در یک دوره ده ساله کم خونی و کمبود آهن در گروه‌های سنی مختلف تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. یکی از دلایل آن اجرای برنامه ملی غنی سازی آرد با آهن و اسیدفولیک می‌تواند باشد.
غنی‌سازی نان علاوه بر فواید فردی، از نظر اجتماعی و اقتصادی نیز اهمیت دارد. کاهش شیوع بیماری‌های ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها می‌تواند هزینه‌های درمانی را کاهش داده و بهره‌وری نیروی کار را افزایش دهد. بنابراین، توجه به کیفیت آرد، نظارت بر فرآیند تولید و آگاهی‌بخشی به نانوایان و مصرف‌کنندگان، از عوامل کلیدی موفقیت برنامه‌های غنی‌سازی نان به شمار می‌رود.