محمدصالح لباف زاده گفت: سازمان امور دانشجویان تنها متولی اعتبارسنجی دانشگاه‌های کشور‌های مختلف است.
لبافزاده، مدیرکل امور دانش‌آموختگان سازمان امور دانشجویان در خصوص مأموریت سازمانی اداره کل امور دانش آموختگان و اقدامات این سازمان برای بالابردن اعتبار مدارک دانشگاه‌های کشور و دانش‌آموختگان داخلی گفت: اعتبارسنجی مدارک دانشگاهها در کشور‌های مختلف بر اساس ملاکها و سیاست‌های وزارت علوم آن کشور انجام می‌شود که در وزارت علوم جمهوری اسلامی ایران (اداره کل امور دانش‌آموختگان سازمان امور دانشجویان) نیز قواعد و معیار‌هایی حکم‌فرما است.
وی ادامه داد: مدارک تحصیلی که از دانشگاه‌های خارج از کشور صادر می‌شوند بر اساس سیاست‌ها و معیار‌های مصوب اعتبارسنجی شده و قطعا هر دانشگاهی در هر کشوری برای ما معتبر نیست.
لبافزاده با اشاره به انواع نظامهای رتبه‌بندی دانشگاهها تصریح کرد: اداره کل دانش‌آموختگان از سال ۲۰۲۲، علاوه برشاخصهای رتبه‌بندی دانشگاهی ARWU «شانگ‌های»، QS و Times، نظام رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) را نیز مد نظر قرار خواهد داد.
مدیرکل امور دانش‌آموختگان سازمان امور دانشجویان در پاسخ به این سوال که اعتبار دانشگاه‌های فنی و مهندسی ایران در میان کشور‌های منطقه بالاتر است یا دانشگاه‌های علوم انسانی، گفت: این مسئله بر اساس شاخصی که در رتبه‌بندی در نظر گرفته می‌شود، دقیقتر قابل بررسی است. در نظامهای رتبه‌بندی، گرچه رتبه‌بندی‌های موضوعی نیز انجام می‌شود، ولی عمدتا به صورت کلی به رتبه دانشگاه توجه می‌شود. از آن جا که یکی از معیار‌های رتبه‌بندی بینالمللی تعداد مقالات منتشر شده در مجلات نمایهدار بینالمللی است، بنابراین دانشگاه‌های علوم انسانی شاید از این منظر امتیاز کمتری بگیرند. به همین دلیل است که ما باید حداقل در جهان اسلام و کشور‌های منطقه، ملاک رتبه‌بندی را ISC قرار دهیم و لازم است مؤسسه ISC تلاش بیشتری کند تا این رتبه‌بندی در کشور‌های جهان اسلام به ویژه کشور‌های منطقه به عنوان اصلی‌ترین مؤسسه رتبه‌بندی لحاظ شود.
وی ادامه داد: شاخص‌های جهتدار در نظامهای رتبه‌بندی بینالمللی، اخیراً باعث شده اند تا برخی از دانشگاه‌های کشور چین به اعتراض، خود را از این رتبهبندیها خارج کنند و این نیز هشداری برای ما خواهد بود تا در مسیر ریلگذاری شده غرب در حوزه علم و فناوری حرکت نکنیم که این مسیر قطعاً ما را به تمدن نوین اسلامی سوق نخواهد داد.
لباف زاده اظهار کرد: اگر جست و جویی در مقالات علمی کنیم، خواهیم دید که نظامات رتبه‌بندی جهانی نظیر QS و Times منتقدان جدی در دانشگاه‌های غربی دارد و در برخی از کشور‌ها حتی کشور‌های اروپایی بعضی از دانشگاه‌هایشان حاضر به تسلیم در برابر خواستههای آن‌ها نمیشوند و اعتبار خود را منوط به تأیید یا رد این رتبهبندیها نمیکنند.
مدیرکل امور دانش‌آموختگان با بیان این که این مؤسسات ردهبندی، خصوصی هستند و حمایتهای مالی دانشگاهها و لابیهای سیاسی در جایگاه این دانشگاهها تأثیر بسزایی دارد؛ تصریح کرد: قطعا جایگاه دانشگاه‌های ایران با رتبه آن‌ها در سطح جهانی تطابق ندارند. یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های مد نظر این رتبه‌بندی ها که وزنی بیش از ۵۰ درصد در میان شاخصها دارند، خوداظهاری دانش‌آموختگان و کارفرمایانی است که آن‌ها را به استخدام درآوردهاند.
وی افزود: واضح و مبرهن است که تأکید بر خوداظهاری نمیتواند اعتبار دقیق دانشگاهها را به درستی نشان دهد. پرسشنامههایی که از سوی موسسات رتبه‌بندی مزبور در حال حاضر در میان دانش‌آموختگان در برخی از دانشگاه‌های خارج از کشور توزیع می‌شود، عمدتاً بر مسائلی غیر از مباحث آموزشی و علمی استوار است و اصلی‌ترین شاخص‌های آن مبتنی بر سیاست‌های سند ۲۰۳۰ یونسکو است.
لباف زاده گفت: بنده معتقد هستم به جز موارد رایج در شاخص‌های رتبه‌بندی، باید به موضوعات مهمتری از جمله دیپلماسی علمی که ذیل دیپلماسی عمومی تعریف می‌شود، توجه ویژه داشت. باید جهت‌گیری دیپلماسی عمومی و دیپلماسی علمی کشور همراستا باشد. همسو کردن این دو دیپلماسی بسیار مهم است و در تبادلات علمی و فناوری، نقش کشور‌های منطقه نباید نادیده گرفته شود.
مدیرکل امور دانش‌آموختگان در ادامه تأکید کرد: نظام دانشگاهی کشور برای نیل به قلّههای تعالی و توسعه همه جانبه، ناگزیر باید در جست و جوی الگوی کارآمد از دانشگاه فعّال، سرآمد و تمدّنساز باشد که بتواند با تعمیق باور‌ها و اعتقادات دینی و توجه به دیرینه باستانی و اسلامی، توسعه علمی، پژوهشی و فناوری مناسب داشته باشد؛ مهندسی و مدیریت دانش کند؛ بینشها، باور‌ها و فرهنگ جامعه را در مسیر درست محقق ساخته و بتواند نسلی دیندار و دانشپژوه، معنوی، اخلاقی، علمی و تمدنساز را به درستی تربیت کند.
وی گفت: این جا است که نقش سوزنبانی دانشگاه در انتخاب مسیر دوگانه تمدن نوین اسلامی و سراب توسعه غربی به وضوح مشخص خواهد شد؛ نقشی بسیار مهم و تعیین کننده در جهت‌گیری جامعه. بنابراین فعالیتهای دانشگاه با الگوی متداول غربی، ناخودآگاه جامعه را به سمت سراب توسعه غربی خواهد کشاند.
لباف زاده افزود: درست است که برخی از شاخص‌های مد نظر نظامهای رتبه‌بندی، تولید علم و دانش را در نظر میگیرند، اما این همه واقعیتها نیست. اگر دانشگاه‌های ما بخواهند خود را فقط با شاخص‌های ارائه شده توسط این مؤسسات خصوصی و انتفاعی که تحت حمایت و هدایت بنگاههای سرمایهداری بینالمللی هستند، تطابق دهند، قطعا از مسیر تمدن نوین اسلامی دور خواهیم شد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، اگر سیاست‌های اعزام و هدایت تحصیلی دانش‌آموختگان ایرانی جهت ادامه تحصیل در سایر کشور‌ها تنها مبتنی بر رتبه‌بندی‌های مطرح جهانی باشد، بسیاری از دانشگاه‌های خوب دنیا خصوصا در رشته‌های خاص مورد نیاز کشور، گرایش‌های مختلف هنر و دانشگاه‌های فنی و حرف‌های در سایر کشور‌ها به دلیل تعریف شاخص‌های رتبه‌بندی که بیشتر مبتنی بر تولید مقالات در نشریات نمایه دار با زبان انگلیسی و نگرش‌های فرهنگی اجتماعی مد نظر یونسکو است، حذف خواهند شد.
لبافزاده تاکید کرد: رتبه‌بندی دانشگاه‌های خارج از کشور از وظایف مهم اداره کل امور دانش‌آموختگان است و باید همه موارد اشاره شده و سیاست‌ها و راهبرد‌های کلان جمهوری اسلامی در حوزه علم و فناوری مدنظر قرار گیرد. در همین راستا، پژوهشی با همکاری دانشگاه‌های معتبر در حال انجام است که ان شاءالله تا پایان سال، ملاک اعتبارسنجی دانشگاه‌های خارجی علمی و منطقی خواهد شد و بر اساس آن با روندی استاندارد و معتبر، دانشجو‌های خارجی جذب خواهد شد و دانش‌آموختگان ما نیز به سمت دانشگاهها و کشور‌هایی سوق داده می‌شوند که علاوه بر رفع نیاز داخلی به دانش و فناوری آن‌ها، از سطح علمی و اعتبار خوبی برخوردار باشند.
مدیرکل امور دانش‌آموختگان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به قرابت کشور ایران با کشور‌های همسایه افزود: در روند جذب دانشجویان خارجی، اهداف جمهوری اسلامی فقط محدود به جغرافیای کشور خودمان نیست و از نظر فرهنگی و مذهبی نزدیکی با کشور‌های منطقه بیشتر از کشور‌های اروپایی است.
وی ادامه داد: کشور‌های منطقه چه در مبادلات اقتصادی و چه در مبادلات علمی باید اولویت ما باشد. ایران هنوز در بازار منطقه سهم زیادی ندارد و میتوان به واسطه جذب و دانشجویان بینالمللی از کشور‌های همسایه و هدایت تحصیلی هدفمند دانش‌آموختگان خود به این کشور ها، تبادلاتی موثر و سازنده با این کشور‌ها داشته باشد.
