دوره رزیدنتی با پدیده عجیبی مواجه شده: کتمان‌درمانی! تمامی مشکلاتشان نادیده گرفته شده و برای حفظ آنچه باقی مانده، آنقدر قوانین سختگیرانه لحاظ شده که نشاط را در دستیاران پزشکی از بین برده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، فشار کاری زیاد و پایین بودن حقوق، طلب ضامن و وثیقه‌های سنگین به‌عنوان شرط ورود به دوره رزیدنتی، امان پزشکان عمومی را که می‌خواهند دوره‌های تخصصی را سپری کنند، بریده است. البته که این دوره از همان ابتدا هم سختی‌های خودش را داشت، اما شرایط معیشتی و کاری به اندازه امروز پرفشار و پرتنش نبود.
مدت‌هاست که روایت‌هایی از مصایب دوره رزیدنتی به گوش می‌رسد، مثل افزایش اضطراب و استرس در آنها، عواملی که به‌گفته دکتر محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام‌پزشکی کشور به‌راحتی قابل رفع است، ولی تلاشی برای حل‌شان صورت نمی‌گیرد،آن هم درحالی‌که رزیدنت‌ها با وجود ارائه خدمات درمانی به بیماران چندان از مزایای قانون کار هم بهره‌مند نیستند.
البته اوایل اردیبهشت امسال وزیر بهداشت از تصویب آیین‌نامه دستیاری خبر داد و گفت: «تعیین و تعدیل علمی میزان کشیک شب برای همه دستیاران مدنظر قرار گرفته و ارائه تسهیلات، بیمه پایه و تکمیلی درخصوص دستیاران تقویت شده است.» اگرچه پیگیری‌ها نشان می‌دهد که حتی ترمیم حقوق این گروه از اواخر سال گذشته که قرار بود از 9- 10میلیون تومان به 12 تا 15میلیون تومان افزایش پیدا کند، هنوز در همه دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور لحاظ نشده و همچنان دریافتی‌ها جوابگوی نیازهای معیشتی این گروه نیست.
چرا دوره رزیدنتی مهم است؟
مهم‌ترین افتخار حوزه سلامت در بیش از 4دهه گذشته خودکفایی در تامین درمان تخصصی به‌دلیل موفقیت در تربیت متخصص باکیفیت و توانمند در کشور است. دستاوردش هم این بوده که سال‌هاست برای درمان تخصصی و فوق‌تخصصی هیچ بیمار ایرانی به خارج از کشور اعزام نمی‌شود و برعکس بیماران خارجی به ایران سفر می‌کنند. این متخصصان باکیفیت در دوره دستیاری تربیت شده‌اند و نکته مهم اینکه گلوگاه این خودکفایی و بالندگی در دوره رزیدنتی است.
خودکفا شده‌ایم
رئیس سازمان نظام‌پزشکی از افزایش رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی طی چند دهه اخیر خبر می‌دهد و می‌گوید: «در حال حاضر از 2مرکز جراحی اعصاب برای تربیت پزشک در اوایل انقلاب به 35مرکز رسیده‌ایم. آن زمان هیچ مرکزی برای تربیت فوق‌تخصص عروق در کشور وجود نداشت و اکنون 7مرکز داریم. این یعنی علاوه بر گسترش رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی، آنهایی را هم که در کشور نداشتیم، ایجاد کرده‌ایم.»
فشار کاری چندین برابر شده
دوره‌های رزیدنتی از همان ابتدا هم دشواری داشت، اما به‌گفته رئیس‌زاده «در گذشته این سختی‌ها قابل تحمل بود، چون امید به آینده وجود داشت؛ یعنی هم وضعیت معیشتی رزیدنت‌ها خوب بود و هم دوره پرتنش و پرفشار تحصیلی با شرایط کاری و معیشتی مناسب پس از فارغ‌التحصیلی جبران می‌شد. به همین دلیل تمایل به ورود به دوره‌های رزیدنتی و تحمل سختی‌ها نسبت به امروز بیشتر بود.»
او ادامه می‌دهد: «اکنون همان انتظار از رزیدنت‌ها وجود دارد، اینکه دوره پرفشار 4ساله را سپری کنند و به متخصصی توانمند بدل شوند، اما نخستین تفاوت با گذشته این است که بار کاری به‌دلیل افزایش مراجعات چندین برابر شده و به همان نسبت ظرفیت دستیاری در مراکز مختلف افزایش پیدا نکرده است.
به‌عنوان مثال بیمارستان شهدای تجریش، 20سال قبل 4، 5دستیار جراحی می‌گرفت و حجم بیمارانش هزار نفر بود، اما اکنون 7رزیدنت سال اول دارد و حجم بیمارانش 5برابر شده است.» رئیس‌زاده درباره اینکه چرا تعداد رزیدنت‌ها افزایش پیدا نمی‌کند، می‌گوید: «باید استانداردهای آموزشی را رعایت کرد و علاوه بر این، محدودیت‌هایی ازجمله ظرفیت اتاق عمل، تعداد جراحی‌ها، اعضای هیأت علمی و... وجود دارد.»
گلوگاه تربیت متخصص، لنگ هزار میلیارد تومان
انتظارها تغییر نکرده، شرایط کاری سخت‌تر شده و وضعیت معیشتی هم به یک دوم تا یک سوم تنزل پیدا کرده است. حقوق رزیدنت در سال80 با شرایط تورم فعلی تقریبا 2برابر چیزی است که اکنون به رزیدنت‌ها پرداخت می‌شود. این افراد تا سال گذشته کمتر از 10میلیون تومان دریافتی داشتند که اکنون با کمی افزایش به 12 تا 15 میلیون تومان رسیده که همان هم در برخی دانشگاه‌ها هنوز لحاظ نشده است. رئیس‌زاده در این‌باره بیان می‌کند: «شرایط سخت باعث شده که نشاط بچه‌ها در دوره رزیدنتی کاهش پیدا کند.
البته من به‌دنبال ایجاد جو ناامیدانه نیستم اما معتقدم اگر مسئولان وزارت بهداشت و سایر نهادها به‌طور جدی و نه رفع تکلیف، به این قصه ورود کنند، به راحتی قابل حل شدن است.» او به پیگیری از نهادهای مختلف برای حل این مشکل اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «اواخر سال گذشته ملاقاتی با رئیس مجلس داشتیم و مشکلات رزیدنت‌ها را به‌طور کامل برای او توضیح دادیم.
به او گفتیم که یکی از راهکارها افزایش حقوق رزیدنت‌ها در حد 20 تا 30 میلیون تومان است. ایشان درباره بودجه آن سؤال کرد و گفتیم برای 16هزار رزیدنت در حال تحصیل در کشور چیزی حدود هزار میلیارد تومان. همانجا طی تماس تلفنی، خواستار رسیدگی به این موضوع شدند و ما هم درخواست‌مان را به دوستان دادیم، اما هنوز هیچ اقدامی انجام نشده است. سؤال من این است که دوره رزیدنتی گلوگاه تربیت متخصص پزشکی در کشور به شمار می‌رود و آیا ارزش یک همت بودجه برای تسهیل شدن شرایط آنها را ندارد؟»
چه باید کرد؟
رئیس سازمان نظام پزشکی راهکار عبور از مصایب دوران دستیاری پزشکی را اصلاح، شفاف‌سازی، به‌روزرسانی و هوشمندسازی سامانه طرح رزیدنتی می‌داند و می‌گوید: «مشکل اینجاست که اکنون رزیدنت‌ها دانشجو درنظر گرفته می‌شوند که کار هم می‌کنند و یک حق‌الزحمه کم هم می‌گیرند. اما با وجود فعالیت‌های درمانی سنگین مشمول قانون کار نیستند و مزایایی ندارند. باید چنین نگاهی به‌صورت بنیادین تغییر کند. رزیدنت‌ها باید کارمندی درنظر گرفته شوند که کار آموزشی و درمانی را به‌صورت همزمان انجام می‌دهند و مزایای بیمه‌ای، حقوقی، اضافه‌کار و حق تعطیلی هم برای آنها درنظر گرفته شود.»
4 راهکارافزایش حقوق:
تسهیل دوره رزیدنتی، کاهش ضمانت‌های سختگیرانه واختصاص مزایای قانون کار به دستیاران پزشکی می‌تواند تمایل آنهارا برای حضور در دوره های تخصصی افزایش دهد
چرا نمی‌توانند انصراف دهند؟
قوانین ورود به دوره رزیدنتی بسیار سختگیرانه‌تر از گذشته شده است. براساس سیاست‌های جدید وزارت بهداشت، هزینه انصراف متناسب با تورم افزایش پیدا کرده و به رقمی حدود 300 تا 500میلیون تومان رسیده است. از سوی دیگر مشکلی به نام دشوار شدن رفتن به طرح به‌دلیل مشکلات معیشتی و نبود جاذبه باعث شده که ضمانت‌ها و وثایق سنگین‌تر از این افراد گرفته شود. این در حالی است که در گذشته خود فرد در دفترخانه ضمانت می‌داد، اما اکنون باید2فرد بالای 18سال غیرفامیل، کسی که مایل به ثبت‌نام در دوره رزیدنتی است را ضمانت کنند و درصورت عدم‌رفتن به دوره طرح، جریمه‌های سنگین از ضامن‌ها دریافت خواهد شد.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد که در صورت عدم‌تمکین رزیدنت‌ها برای رفتن به طرح، ضامن‌ها باید جرائمی حدود 100میلیون تومان پرداخت کنند. رئیس‌سازمان نظام‌پزشکی هم این مسئله را تأیید می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «مسئله مهم این است که تمایل برای ورود به دوره رزیدنتی کاهش پیدا کرده و راهکار را در این دیده‌اند که اجازه انصراف به کسی ندهند. جاذبه رفتن به دوره رزیدنتی و طرح، روزبه‌روز در حال کاهش و سختی‌هایش در حال افزایش است، اما با تعهدات قرون وسطایی، اردوگاه کار اجباری و ضمانت‌های سنگین، این افراد را مجبور به گذراندن دوره می‌کنیم که این تدبیر نیست!»
